Organizowane przez Stowarzyszenie Miłośników Żubrów warsztaty pierwotnie miały się odbyć w Gołdapi, jednak z uwagi na sytuację epidemiologiczną, zdecydowano przeprowadzić je zdalnie. Celem warsztatów było przedstawienie społeczności lokalnej żubra – gatunku wymagającego ochrony czynnej, w związku z planami jego reintrodukcji  w Nadleśnictwie Gołdap. Warsztaty były bezpłatne i ogólnodostępne. Wzięło w nim udział 31 osób m.in. z RDOŚ w Olsztynie i Białymstoku, RDLP w Białymstoku i Olsztynie, DGLP, CILP, Nadleśnictw Krynki, Gołdap, Augustów, Borki, Białowieża ale także miłośnicy żubra z kraju i zagranicy.

Pierwszy wykład pt.: „Historia i aktualna sytuacja gatunku” poprowadziła prof. dr hab. Wanda Olech. Prelegentka szeroko omówiła zagadnienia z zakresu biologii gatunku, jego historii a także zasad finansowania jego ochrony. Omówione zostały wszystkie kluczowe projekty dotyczące ochrony żubra w Polsce. Pokazano także, jak dzięki zaangażowaniu Lasów Państwowych i SGGW w realizację działań na rzecz czynnej ochrony żubra, na przestrzeni lat wzrasta populacja tego gatunku (rok 2001 – 717 os. w Polsce, rok. 2020 – 2269 os.). Następnie prelegentka przedstawiła najistotniejsze zagrożenia dla żubra tj. niewielka liczba stanowisk (ograniczona populacja), ograniczona pula genowa, zbyt duże zagęszczenia. Słuchacze dowiedzieli się również, jakie choroby stanowią największe zagrożenie dla żubra oraz jaka przyszłość czeka ten gatunek.

Kolejny wykład dotyczył opieki nad wolną populacją żubra w Puszczy Boreckiej i został wygłoszony przez Krzysztofa Żocha z Nadleśnictwa Borki. Prelegent opowiedział o początkach hodowli rezerwatowej i wolnościowej w Puszczy Boreckiej. Pan Żoch szeroko omówił monitoring żubrów prowadzony w Nadleśnictwie Borki a także działania edukacyjne prowadzone przez leśników. Przedstawił także historię zagrody pokazowo – hodowlanej, w której obecnie przebywa 6 żubrów. Zainteresowanie wzbudziła część wykładu odnosząca się do zimowego dokarmiania żubrów, szczególnie zapotrzebowanie na paszę i koszt dokarmiania.  Dalsza część wykładu, dotyczyła szkód w rolnictwie i uprawach leśnych wyrządzanych przez żubry oraz śmiertelności naturalnej żubrów.

W kolejnej prezentacji przedstawiciele Nadleśnictwa Augustów opowiedzieli o swoich doświadczeniach w opiece nad nowo utworzonym stadem żubrów. Dla żubrów rekultywowano łąki, utworzono nowe poletka żerowe siejąc m.in. grykę, trawy oraz zboża, a także utworzono 5 oczek wodnych, służących za wodopoje. Działania te wsparły także inne gatunki zwierząt np. owady zapylające, płazy, ptaki i małe ssaki, co kolejny raz udowodniło, że żubr jako gatunek parasolowy ma pozytywny wpływ na bioróżnorodność terenów na których występuje. Nadleśnictwo dodatkowo wspiera ten efekt wieszając min. kłody bartne czy kosze lęgowe dla kaczek przy wodopojach żubrów. Pierwsze 7 osobników wsiedlono w 2018 roku. Aktualnie wolne stado augustowskie liczy 16 osobników. W ostatnim czasie ukończono także prace nad dokumentem „Strategia Ochrony i Gospodarowania Populacją Żubra w Puszczy Augustowskiej”.

Kolejne wystąpienie pt.: „Żubry w Puszczy Rominckiej” wygłosiła Pani Milena Orłowska z Nadleśnictwa Gołdap. W pierwszej części prezentacji prelegentka scharakteryzowała obszar Puszczy Rominckiej, który wyróżnia się bardzo dużą żyznością siedlisk leśnych. Ponad 40% obszaru Nadleśnictwa Gołdap zajmuje świerk. Na terenie nadleśnictwa jest 7 rezerwatów przyrody oraz Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej, liczne strefy ochrony ostoi ptaków oraz ponad 4 tysiące hektarów będących obszarami Natura 2000. Prelegentka przedstawiła słuchaczom jak nadleśnictwo przygotowuje się do wprowadzenia żubrów tj. m.in. poprzez budowę zagrody adaptacyjnej, magazynów i paśnika, koszenie i magazynowanie siana oraz zakup karmy przeznaczonej do zimowego dokarmiania. W celu ułatwienia obsługi stada przebudowywane są także drogi dojazdowe do zagród, magazynów paszy i łąk dla żubrów.

Kolejne wystąpienie wygłosił Pan dr Daniel Klich a dotyczyło ono monitoringu populacji żubra w ramach realizowanych projektów. Omówił prowadzony monitoring zdrowia (weterynaryjny), genetyczny, rozmieszczenia (przestrzenny) oraz ekologiczny (siedlisk). Omawiając monitoring weterynaryjny zwrócił uwagę, że  poważnym zagrożeniem dla populacji żubra są choroby bakteryjne i wirusowe oraz inwazje pasożytów. Monitoring zdrowia obejmuje m.in. badania wirusologiczne, bakteriologiczne, histopatologiczne i parazytologiczne. Monitoring zdrowia i genetyczny dotyczy wszystkich osobników, od których można pobrać materiał biologiczny (krew, tkanki, włosy itp.). Pobieranie materiału biologicznego wykonuje się przy okazji odławiania, transportu, badań telemetrycznych oraz sekcji wykonywanych na zwierzętach padłych lub eliminowanych. W Banku Genów Żubra prowadzonym przez SGGW, znajduje się kolekcja tkanek i materiału genetycznego licząca ponad 4000 próbek. Celem monitoringu genetycznego jest ocena zmienności genetycznej pojedynczych osobników i populacji. Monitoring rozmieszczenia obejmuje wszystkie wolne populacje żubra i jest prowadzony od wielu lat w ramach różnych projektów. Rozmieszczenie żubrów monitorowane jest za pomocą obroży telemetrycznych, kart obserwacji oraz aplikacji mobilnej. Ostatnim z omówionych rodzajów monitoringu był ekologiczny, który prowadzony jest m.in. w celu zbadania długotrwałego efektu obecności żubra na siedlisko w tym florę i faunę oraz wpływ reintrodukcji tego roślinożercy na nowe obszary.

Ostatnie wystąpienie dotyczyło wizerunku żubra i promocji jego ochrony i zostało wygłoszone przez Lidię Sternik-Stempkowską. Omówione zostały główne działania promocyjne i edukacyjne Stowarzyszenia Miłośników Żubrów, udział w projektach, publikacje oraz wydawnictwa umieszczone na stronie internetowej SMŻ. Ponadto zachęcono uczestników do korzystania z obszernej bazy wiedzy na stronie internetowej. Prelegentka opowiedziała o corocznej międzynarodowej konferencji organizowanej przez SMŻ oraz biuletynie z publikacjami, który także można znaleźć na stronie www.smz.waw.pl. Słuchacze zapoznali się także z działaniami promocyjnymi zaplanowanymi w projekcie „Kompleksowa ochrona żubra w Polsce” oraz obowiązkiem informacyjnym tj. sposobami oznaczania działań finansowanych ze środków unijnych. Prelegentka zaprosiła uczestników do korzystania z aplikacji Obserwator Żubrów, która pozwala na oznaczanie obserwacji i dodawanie zdjęć, a dla naukowców stanowi cenne narzędzie wspomagające monitoring.

Zachęcamy do zapoznania się z prezentacjami wygłoszonymi podczas warsztatów.

W.Olech.warsztaty Goldap 2020

K.Zoch.Nadl.Borki

Klich monitoring.2020

L.Sternik.warsztaty smz.Gołdap.promocja

M.Orłowska.Nadleśnictwo Gołdap

N. Augustów.J.Jadeszko.A.Sieńko 29.10.20

 

fot. Ryszard Stasiewicz